Duygusal zeka bebeklikten itibaren gelişmeye başlar. Yapılan bir çalışmada 10 haftalık bebeklerin annelerinin yüz ifadelerinden ve ses tonlarından onların mutlu, üzgün ve kızgın olduklarını anlayabildikleri saptanmıştır.
Duygusal zekanın gelişmesinde ailenin ebeveynin rolü büyüktür. Aile yaşamı duygusal derslerin verildiği ilkokuldur. Bu duygusal dersler sadece anne babanın çocuğa doğrudan söyledikleri değil, kendi hislerini ifade edişleri ve aralarındaki etkileşim modeliyle verilir. Bazı anne babalar üstün yetenekli duygusal öğretmenlerdir, bazıları ise yetersizdir.
Duygusal açıdan yetersiz ebeveynlik tarzında en sık rastlananlar;
- Hisleri tamamen göz ardı etmek
- Fazlasıyla serbest bırakmak
- Aşırı katı bir disiplin uygulamak
- Tutarsız davranmak
Ebeveynin sergilediği bu olumsuz davranışlar çocukta duygusal zekanın gelişimini engeller. Duygusal özdenetimi gelişmeyen çocuklar; otokontrolü olmayan, doyumu erteleyemeyen, olumsuzlukları telafi edemeyen çocuklardır. İstekleri sürekli yerine getirilen çocuk, dürtü ve arzularını kolayca tatmin etmeyi öğrenir. ‘ şuan olmaz beklemen lazım ‘ gibi basit bir cümle bile çocuğun öfkelenip kriz yaşamasına, kendisine ve çevresine zarar vermesine sebep olur. Bu şekilde isteklerinin olmasına alışan çocuk zamanla olumsuzlukları tolere edememeye ve başa çıkmamaya başlayacaktır.
Duygusal zekası gelişmiş bireylerin 5 özelliği;
- Duygularının farkında olmak: İç görü kazanmak ve kendini anlayabilmek için duyguların her an farkında olmak önemli bir gerekliliktir. Duygularını tanıyan kişiler, kişisel kararlarında daha sağlıklı karar verip, daha özerk davranabilirler. Hayata daha pozitif bakarlar.
- Duygularla başa çıkmak: Kendini yatıştırma, yoğun endişeden, karamsarlıktan, alınganlıktan kurtulma yeteneği gibi yetenekleri kapsar. Bu yeteneği gelişmiş kişiler yaşadığı sıkıntılı durumları daha rahat tolere edebilirler.
- Kendini motive etmek: Duygusal özdenetim yani doyumu erteleyebilme ve fevri davranışları erteleyebilme her başarının altında yatan çok önemli bir özelliktir. Kendini motive edebilen kişiler yaptıkları işlerde daha üretken ve etkili olurlar.
- Başkalarının duygularını fark etmek: Empatik kişilerin başkalarının neye ihtiyacı olduğunu, ne istediğini gösteren sinyallere karşı daha duyarlıdırlar.
- İlişkileri yürütebilmek: Bu beceri popüler olmanın, liderliğin, kişiler arası etkinliğin altında yatan unsurlardır.
Klinik Psikolog
Dilan Duran